Mircəfər Bağırovun mühafizəçisi: “Əlindəki qovluğu Xruşşovun başına vurdu” 

http://news.lent.az/news/146356

Şərq alimlərinin elmə verdiyi ilk töhfələr 

SİYAHI

İslam aləmində elm nominasiyası üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüş cəmi bir alim var. (Əbdüs Səlam-Pakistan). Amma bu o deməkk deyil ki, elm özlüyündə həmişə Qərb aləminə məxsus olub. Şərq aləmi və alminin elmə verdiyi töhfələr indi də öz aktuallığını qoruyub saxlayır. 

İlk kağız fabrikini yaradan alim - İbn Fazil
Qızılca və çiçək xəstəliyini kəşf edən alim - Fəxrəddin Razi
Mikrobu ilk aşkarlayan alim - Akşəmsəddin
Cüzam xəstəliyini kəşf edən alim - İbn Cəssar
Vəbanın yoluxucu olduğunu tapan alim - İbn Natiq
Vərəm mikrobunu kəşf edən alim - Kambur Vəsim
Gözdəki tor qişasını kəşf edən alim - İbn Rüşd
İlk göz əməliyyatını həyata keçirən alim - Əmmar
İlk xərçəng əməliyyatını həyata keçirən alim - Əli ibn Abbas
Kiçik qan dövranını kəşf edən alim - İbn Nəfis
İlk xəstəxana yaradıcısı - Əli ibn Ridvan
Sıfırı ilk istifadə edən alim - XarəzmTriqonometriyanı ilk kəşf edən alim - BəttaniTangens, kotangens və kosekantı ilk istifadə edən alim - Əbül Vəfa
Triqonometriya kitabını yazan alim - Nəsirəddin Tusi
İlk triqonometrik çevrilmə düsturunu kəşf edən alim - İbni Yunis
Binom düsturunu ilk kəşf edən alim - Ömər Xəyyam 
İlk difrensiallama kitabını yazan alim - Sabit ibn Qurra
Onluq kəsri ilk kəşf edən alim - Qiyasəddin Cəmşid
İlk teleskopu kəşf edən alim - Zərkali
Dünyanın fırlandığını kəşf edən ilk alim – Əl Biruni 
Dünyanın çevrəsini ilk ölçən alim - Musa Qardaşları
Günəşin üzündəki ləkələri ilk kəşf edən alim - Fərqani
Ulduzların mövqeyini ölçən və ilk xətkeş hazırlayan alim - Cabir ibn Əflah
İlk avtomatik idarə sistemləri hazırlayan alim - Əhməd ibn Musa
Kibernetikanı ilk quran alim - İsmayıl Əl-Cəzəri
İlk optik cihazın təməllərini qoyan alim - İbn Heysəm
Səsin fiziki şərhini ilk verən alim - Fərabi
İlk torna dəzgahını kəşf edən alim - İbn Qərra
Qanadlarla uçan ilk alim - Hazərfən Əhməd Çələbi
İlk təyyarəni hazırlayan alim - Əbu Firnas
Yerin cazibə qüvvəsini kəşf edən alim - Razi
Rəqqaslı saatı ilk kəşf edən alim - İbn Yunis
Maddələrin spesifik ağırlığını ilk hesablayan alim - Həzini
Atomun parçalana biləcəyənin ilk kəşf edən alim - Cabir ibn Xəyyam
Göy qurşağını ilk açıqlayan alim - Qütbəddin Şirazi
İlk kimya laboratoriyasını yaradan alim - Cabir
Saf spirti ilk əldə edən alim - Razi
Fosforu ilk kəşf edən alim - Bəşir
Topu ilk kəşf edən alim - Fateh Sultan Mehmet
İlk qitə səyahətnaməsini yazan alim - İbn Bətutə
İlk dünya xəritəsini çəkən alim - Mürsiyəliİlk əcza kitabını yazan alim - İbn Baytar

Çində Böyük Çin səddindəndə heyratamiz sənət əsəri.

Böyük Çin səddi bu ölkənin ən böyük görməli yeri hesab edilsə də, Çində bununla yanaşı daha bir heyrətamiz abidə mövcuddur. Bu bişmiş gildən düzəldilmiş daş insanlar ordusudur. Bu ordu özündə 8099 döyüşçünü və atı birləşdirir. Bu hələ ordunun tapılmış olan bir hissəsidir. Gil ordu 1974-cü ildə Çin imperatoru Sin Şuxuandinin məzarı yaxınlığında aşkar edilmişdi. Bu inanılmaz abidə öz miqyasları ilə heyrət doğurur və Misir piramidaları kimi dünya möcüzələri ilə müqayisə ediləcək dərəcədədir. Tədqiqatçılar belə hesab edirlər ki, bu formada gil ordu imperatora yeraltı dünyada öz gücünü bərpa etmək üçün lazım idi.

Əvvəllər Çin ənənəsinə görə imperator ilə canlı insanlar basdırılırdı. Bu gil heykəllər də canlı insanların yerinə basdırılan ilk nümunə rolunu oynayır. Lakin bir faktı unutmaq laızm deyil ki, mütəxəssislərin bəzi qiymətləndirmələrinə görə imperator ilə müxtəlif səbəblərdən 70 min işçi öz ailəsi ilə birlikdə basdırılmışdı. Bu səbəblərə misal olaraq bu ərazinin gizli qalmasını göstərmək olar. İmperator Sin ölümdən çox qorxurdu və buna görə də fanatik olaraq daimi həyat yaşamaq üçün üsullar axtarırdı. Bəzi tətqiqatçılar əminliklə bildirirlər ki, imperator 8 min döyüşçünü ölümsüzlük içkisi tapmaq üçün səfərə göndərir. Onlar səfərdə olarkən isə imperator civədən olan həblərdən istifadə edirdi və ola bilsin ki, onun ölümünün səbəbi məhz elə bu olub.

Ümumi nekropolun inşası üçün 38 il lazım olub və tikintidə 700 min usta və fəhlə işləyirdi. Maraqlıdır ki, bu gil döyüşçülərin hər birinin öz silahı, müxtəlif emosiyaları əks etdirən fərdi üz cizgiləri var. Daha sonradan buradan akrobatların, musiqiçilərin, məmurların heykəlləri və 2 bürünc döyüş arabası tapılmışdır. Döyüş arabaları imperatorun məzarından 20 metr aralıda aşkar edilib. Onlar 300-dən çox detaldan ibarətdirlər və qiymətli metallarla bəzədilmişlər.

1. Qəhvə
Rəvayətə görə, Cənubi Efiopiyada Xalid adlı bir ərəb çoban qoyunların bir bitkini yedikdən sonra canlanığını görüb. O, həmin bitkidən toplayaraq onu qaynadıb və içib. Bununla da bitkinin istifadəsi başlayıb. Qəhvə Avropaya, daha dəqiq desək, İtaliyanın Venesiya bölgəsinə yalnız 1645-ci ildə gəlib çatıb.

2. «Gözün sirri»
Qədim yunanlar insan gözündən işıq şüalarının çıxdığını, buna görə də görə bildiyini deyirdilər. X əsrdə isə müsəlman alim İbn Haytam işıq şüalarının insan gözündə əks olunmasını, sınmasını, bunun sayəsində görə bildiyimizi kəşf etmişdi. 

3. Şahmat
Şahmatın müasir versiyası ilk dəfə İranda kəşf edilib və bundan sonra Avropaya yayılıb. 

4. Uçmaq cəhdi
Rayt qardaşlarının ilk uçmaq cəhdindən təxminən 1000 il öncə Abbas İbn Firnas adlı bir ərəb «Ulucami» məscidinin minarəsindən taxta qanadlarla uçmağa cəhd edib. Uça bilməyib, amma taxta qanadların yaratdığı paraşüt effekti ilə yerə asta şəkildə enib. 875-ci ildə 70 yaşında ikinci dəfə, bu dəfə ipək və qartal tüklərindən hazırlanmış qanadlarla uçmağa cəhd edib və təxminən 10 dəqiqə havada qalıb.

5. Sabun və şampun
Sabun daha öncələr Qədim Misirdə də olub, amma ərəblər həmin sabuna bitki yağı əlavə etməklə müasir dövrdə istifadə edilən sabunu kəşf ediblər. Şampun da ərəblərin kəşfidir, İngiltərəyə ilk dəfə 1759-da gətirilib.

6. Maye
Müxtəlif qaynam temperaturu sayəsində mayelərin bir-birindn fərqləndiyii ilk dəfə Cabir İbn Həyyan adlı müsəlman kəşf edib. O, etdiyi təcrübələrdə müasir kimyanın banisi sayılır.

7. «Mil sistemi»
Düz hərəkəti dönən hərəkətə çevirən mil sistemi ilk dəfə olaraq müsəlman elm adamı Əl-Ciziri tərəfindən kəşf edilib. 

8. Paltar
Üz və astardan ibarət paltar hazırlanması ilk dəfə Orta Asiyada kəşf edilib. 

9. Günbəz
Günbəz və bu kimi yumru şəkildə olan tikintiər İslam memarlığının məhsuludur. İngiltərə kralı V Henrinin sarayının memarı da müsəlman olub.

10. Cərrah alətləri
Bu gün dünyada istifadə olunan bütün cərrah alətlərinin dizaynını Əl-Zəhrəvi hazırlayıb. Onun hazırladığı alətlərdən 200-ə yaxını bu gün də istifadə edilir.

11. Külək dəyirmanı
Külək dəyirmanı ilk dəfə İranda kəşf edilib, daha sonra ərəb ölkələrində də istifadə edilməyə başlanılıb. Avropada ilk külək dəyirmanları isə bundan 500 il sonra istifadə edilib.

12. İynə (tibbi)
İlk dəfə olaraq iynədən istifadə də İslam dünyasında baş verib. Çiçək xəstəliyinə qarşı peyvənd Avropada kəşf ediləndən 50 il öncə Osmanlıda tətbiq edilib.

13. Mürəkkəbli qələm
İlk belə qələm 953-cü ildə Misir Sultanlığında kəşf edilib.

14. Alqoritm və Triqonometriya
Alqoritm və Triqonometriya Avropaya İslam dünyasından gedib. 

15. 3 növ yemək
İlk dəfə İspaniyanın Kordoba əyalətində müsəlmanlar yemək zamanı 3 növ yemək mədəniyyətini dünyaya çatdırıblar. 

16. Xalça
Xalçanı da Avropaya müsəlmanlar gətirib.

17. Çek (sənəd)
Müasir banklarda istifadə edilən çeklərin mənşəyi ərəblər tərəfindən istifadə edilən və «sak» adlandırılan kağız olub.

18. Dünya və Günəş
Müsəlman alimlərindən bir çoxu artıq IX əsrdə Dünyanın Günəş ətrafında fırlandığını deyiblər. Qaliley isə bunu müsəlmnlardan 500 il sonra deyib. Müsəlmanların o vaxtkı hesablamalarına görə, Yer kürəsinin diametri 40 253 km idi (indiki ölçüsündən cəmi 200 km az).

19. Barıt
Ərəblər barıtı ilk dəfə hərbi məqsədlərlə istifadə ediblər. Xüsusən də Xaç Yürüşləri zamanı müsəlmanlar tərəfindən istifadə edilən roketə bənzəyən silah xristianları dəhşətə gətirmişdi.

20. Baxça mədəniyyəti
Evlərin həyətində baxça mədəniyyəti, baxça dekorasiyası Avropaya ilk dəfə müsəlmanlar tərəfindən gətirilib.

Hamurapi qanunları 282-maddədən ibarətdir. Bu qanunlar Nipur qazıntıları zamanı tapılmışdır. qanunlar qara bazalt daş üzərinə yazılım lakin 35- maddəsi Elam hökmdarı Şutruk tərəfindən pozulmuşdur. Buna baxmayaraq Hamurapinin yazmış olduğu 55- məktub hesabına həmin bu qanunlar tamamilə bərpa olunmuşdur.Qanunlar 3- hissədən ibarətdir giriş qanun nətiçə.1-5 maddələr məhkəm 6-125 mülkiyyət 127-195 ailə nigah vərəsəlik 196-282 digər sahələri əhatə edir. Bu qanunlar tarixin ən yaxş qalmış qədim qanunlar küliyyatı adlanır.